Het gelijk van de middelvinger

De kiezer heeft altijd gelijk. Daar heeft onze regering al problemen mee, laat staan de aanhangers van Hillary Clinton. Maar de kiezer heeft altijd gelijk. Dus ook als hij zijn middelvinger opsteekt. Maar wat moeten we ermee?

Met stijgende verbazing heb ook ik de opkomst van Donald Trump gevolgd. Bij tijd en wijle walgend. Maar de kiezer heeft altijd gelijk. Ook als hij zijn middelvinger opsteekt.

Wat zegt die kiezer? Dat is moeilijk, want hoe analyseer je een aardverschuiving? We zijn geneigd om te zeggen: ja, de kiezer zegt wel dat..., maar ze zeggen eigenlijk... Nee, ze zeggen wat ze zeggen. Deal with it.

Waar heeft de kiezer pijn?
En dat is moeilijk. Want de kiezer steekt denk ik echt zijn middelvinger op. Niet alleen Trump. Of Wilders. En dat doet pijn. Maar de kiezer heeft ook pijn. Voor zover ik het kan begrijpen denk ik dat hij de vele veranderingen beu is. Veranderingen, die alleen maar onzekerheid geven en hem niets opleveren. Nee, anderen lijken ervan te profiteren, maar hij niet. Voor het eerst komt er een generatie die het wellicht niet beter heeft dan de vorige. Die moet leven in een wereld met allemaal nieuwe invloeden. Nieuwe culturen, nieuwe technologieën. En nieuwe arbeidsomstandigheden die veel onzekerder zijn. En dat doet hem machteloos voelen. En het is een logische emotie van de kiezer om dan kwaad te worden.

De nieuwe redelijkheid is onredelijk
Die woede moet een plek krijgen, ook in onze verkiezingscampagne. En die moeten we niet meteen te lijf gaan met een 'nieuwe redelijkheid'. Want dit is de nieuwe redelijkheid: een onredelijke redelijkheid. En die heeft redenen te over om onredelijk te zijn. En zeg nooit tegen een onredelijk iemand dat hij onredelijk is. Als je dat wel eens gedaan hebt, dan weet je hoe feller het antwoord is.

Dictators kwamen op voor genegeerde mensen
En laten we niet te snel vervallen in dictatoriale parallellen. Kijk eens achter de opkomst van die dictatoriale regimes. Daar zat veel genegeerde onredelijkheid. Juist die parallellen moeten ons er alert op maken echt werk te maken van onze democratie, waarin mensen zich blijkbaar uitgesloten voelen. Niets te zeggen voelen hebben. En als dat onredelijk is, best. Maar de kiezer heeft gelijk, ook als hij zijn middelvinger opsteekt.

Geen middelvinger, maar een uitgestoken hand
Ik steek mijn middelvinger niet op. Niet naar de democratie, maar ook niet naar de kiezer. Want hoe erg ik er ook van baal, de kiezer heeft gelijk. En zo lang ik zelf ook een van die kiezers ben, zal ik hen niet afvallen. En mijn hand naar hen uitsteken.