Hoe zie je lichtpuntjes?

Tekst: Jesaja35: 1-7 en Johannes 20: 1-18

Afgelopen donderdagmiddag was deze kerk gevuld met bijna 200 kinderstemmen. En die zongen dat Jezus leeft en dat de steen helemaal weg is. Foetsie! Bijna 200 leerlingen van de Prins Bernhardschool waren ook even 200 kerkgangers, met hun leerkrachten erbij en een aantal ouders en grootouders die tijd konden maken om erbij te zijn. En ze hoorden het paasverhaal dat ze al een paar weken eerder op school hadden gehoord. Toen was ik bij hen. 

Opdracht

En ik had ze een opdracht gegeven. Het paasfeest is dus het feest waarop we vieren dat Jezus is opgestaan uit de dood. 'Dat kan toch eigenlijk niet' riepen er meteen een paar. Klopt, zei ik, en daarom vieren we feest. Omdat het leven van Jezus niet stopte. Dus is Pasen het feest van een nieuw begin als je denkt dat er helemaal geen nieuw begin meer mogelijk is. Bedenk maar eens iets wat je kunt doen, of wat andere mensen doen in situaties waar geen nieuw leven meer mogelijk lijkt of geen hoop meer is of waar je denkt: hier stopt het. Bijvoorbeeld een school die gebouwd wordt op de puinhopen van oorlog door een goed doel, of dorre aarde waar zaadjes in geplant worden, zodat er weer nieuw leven uitkomt.

Aan de slag

De klassen gingen creatief aan de slag.

En inderdaad ging één klas in de tuin van de school aan de slag en plantte een andere zaadjes. Maar er werd ook een lunch gemaakt voor daklozen. Er werden palmpasenstokken geknutseld met ouderen in de Zonnehof zodat ze even niet eenzaam zouden zijn. Er werd iets nieuws gemaakt van afval. En er werden kaarten gemaakt en gestuurd naar een kind dat taaislijmziekte heeft en in het ziekenhuis lag. Allemaal daden van geloof, hoop en liefde die hier in een carré opstelling aan elkaar werden gepresenteerd. Een van de groepen presenteerde een gedicht dat een van de kinderen gemaakt had. Vijf andere kinderen vertolkten dat met haar. Zij hadden allemaal zwarte vestjes of shirts aan en hadden tekst die erover gaat dat ze somber blijven, er toch geen hoop is, en zelfs heel expliciet: bij het kruis blijven. Maar de dichteres riep hen op om het eens allemaal wat positiever te bekijken. En toen gingen de zwarte kleren uit en kwamen er lichte kleren onder vandaan. 'Want', wist er één te vertellen, 'Pasen gaat over van donker naar licht, van niet-positief naar positief. En dat was de opdracht van dominee Otto!'

Uit donker in het licht

En inderdaad, Pasen gaat over het donker naar het licht. De Evangeliecantate zong het zojuist mooi over Simon Petrus en de andere leerling die het graf ingingen: 'Ook de ander gaat naar binnen, ongeloof op zijn gezicht. Samen komen ze naar buiten uit het donker in het licht.' Wat je zelf in het donker niet voor mogelijk houdt, dat de dood niet het laatste woord heeft, blijkt wel mogelijk - tot ons eigen ongeloof. En het zet ons uit het donker in het licht. Je voelt aan de voorzetsels, uit het donker in het licht, dat dat iets is dat we zelf niet doen. God doet het. Het roept herinneringen op aan de schepping, iets dat Johannes bewust doet.

(Her)schepping

Johannes' inleiding op zijn evangelie klonk al als een scheppingsverhaal: 'In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Het was in het begin bij God. Alles is erdoor ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat. In het Woord was leven en het leven was het licht voor de mensen. Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen.' Die scheiding tussen licht en duisternis roept herinneringen op aan het scheppingsverhaal uit Genesis, dat vertelt: 'God zei: "Er moet licht komen," en er was licht. God zag dat het licht goed was, en hij scheidde het licht van de duisternis; het licht noemde hij dag, de duisternis noemde hij nacht. Het werd avond en het werd donker. De eerste dag.'

Scheppen begint met scheiden 

Om leven mogelijk te maken was het eerste wat moest gebeuren het licht van de duisternis te scheiden. En om na de kruisiging, als alles verloren lijkt, opnieuw een nieuw begin te maken is dus niet minder dan een herschepping nodig. Uit het donker in het licht. En zo beschrijft Johannes het ook: 'Vroeg op de eerste dag, toen het nog donker was, kwam Maria van Magdala bij het graf.' Duisternis alom, niks licht. Maar als na het alarm van Maria dat de steen weggehaald is, Petrus en de andere leerling het graf in gaan, zien ze dat er orde op zaken is gesteld. Ik krijg zelfs een heel ordelijke indruk van netjes opgerolde doeken. Zo staat er dat de doek die Jezus' gezicht bedekt had apart opgerold op een andere plek lag. En dat zie ik dan ook voor me van die andere doeken. Geen vlugge lijkroof, maar orde op zaken. En hoewel ze er nog niet veel van begrijpen gaan ze wel het graf uit, uit het donker in het licht. Er is iets gebeurd dat je een nieuwe schepping mag noemen. Een nieuwe mogelijkheid waar het in het graf leek op te houden. Nieuw leven. Hoe? Geen idee, maar de moeite waard om aan de andere leerlingen te vertellen.

Maria is dan nog niet in het graf geweest en heeft het licht dus nog niet gezien. Maar het roepen van haar naam door degene die zij voor de tuinman hield, brengt het licht terug in haar ogen. Hij is het! Kennelijk moet er dus iets in het duister gebeuren van de vroege morgen voordat het nieuwe licht aanbreekt.

Lichtpuntjes zoeken in het donker 

Ik mocht gisteren een uitvaart leiden in Waalwijk van iemand die het heel belangrijk vond om altijd lichtpuntjes te zoeken. Juist omdat ze zich ook heel goed bewust was van het donker. Dat donker beleefde ze ook letterlijk steeds meer omdat ze inmiddels 90% van haar zicht verloren had. Het licht, zei ze, zie je beter in het donker. Uit het donker in het licht. Ze kon er niet tegen als mensen almaar positief waren. Het leven is ook wel eens niet leuk. En dat ervoer ze ook aan den lijve. Maar lichtpuntjes zoeken hielp haar om uit het donker in het licht te komen.

Juist in die tegenstelling van donker en licht komt de herschepping van God, van nieuw leven opnieuw aan het licht. Omdat scheppen en herscheppen scheiden is. Uit het donker in het licht. We kunnen iets van geloof in dat nieuwe begin laten zien als we zelf een donkere situatie licht maken. Dat nieuwe begin is door God gemaakt. We zijn uit het donker in het licht gezet. Pasen gaat over een leven dat eindigt, dat stopt, zoals we ook zelf dat kunnen ervaren als we er geen gat meer in zien, geen uitweg meer zien, geen mogelijkheid meer zien om door te gaan. En nee, dan is het leven niet leuk en kan het best confronterend zijn om op Facebook te zien, maar ook om op een verjaardag te horen, hoe leuk iedereen het heeft.

Lichtpuntjes zie je het beste vanuit het donker

Voor God begint het niet in dat leuke licht, maar begint het juist waar geen licht is. In het Paasverhaal laat God zien dat Hij weet hoezeer het licht nodig is. Dat Hij weet dat het leven eindig is en we voortdurend geconfronteerd worden met wat niet kan, wat niet meer kan en wat voor zooitje we er zelf af en toe van maken. Het is ook niet zomaar Pasen. Er is veel aan vooraf gegaan. In de vieringen van de afgelopen week en in allerlei muziekuitvoeringen van The Passion tot de Matthäus Passion hoorden we hoe de donkerste duisternis de overhand leek te krijgen. Juist vanuit die duisternis is het licht goed te zien.

Geloven is dus ook niet zomaar een beetje goed en gelukkig leven. Geloven is opnieuw beginnen waar geen nieuwe begin mogelijk lijkt. Lichtpuntjes zoeken, aanwijzen, vieren. Niet omdat alles zomaar leuk is, maar omdat je weet hebt van het donker. Dat je opnieuw opstaat, anderen opnieuw helpt opstaan, blijft geloven in goede doelen, zelfs als zij er een puinhoop van maken, of als er weer oorlog uitbreekt. Door blijven gaan, uit het donker in het licht. Niet omdat het onszelf nou altijd zo goed lukt, maar omdat God dat nieuwe begin heeft gemaakt. Omdat de broncode van ons leven, van al het leven, is dat er eerst licht werd gemaakt. Wij leven niet voor het donker, maar voor het licht.

Omarm het donker

En als je dat zelf niet lukt, blijf dan niet in het donker, maar laat een ander die lichtpuntjes zoeken. En als jij die ander bent, luister dan eerst eens naar dat donker, voordat je lichtpuntjes gaat zoeken. Niks is zo irritant als dat je iemand je moeite vertelt, die dan zegt: maar er zijn ook positieve dingen! Niks maar. En! Het Paasverhaal is ook niet: Jezus werd gekruisigd, maar hij stond weer op, dus dat kunnen we weer vergeten. Nee: Jezus is gekruisigd, én op de derde dag stond hij op. Daarom zijn we blij en opgewekt, omdat we weten wat eraan voorafging.

Lichtpuntjes zie je het best in het donker. Zo komen we uit het donker in het licht. Vermijd het donker daarom niet. En zoek lichtpuntjes. Met elkaar. God heeft ze voor ons geschapen. Dan zul je verwonderd staan over wat wel kan, en dat er nieuwe mogelijkheden zijn, dat er een nieuw begin kan zijn. Sta op! Een morgen ongedacht, Gods dag is aangebroken.