Waarom zijn de mensen eerst blij met Jezus en daarna niet meer? - Preek Palmpasen Tilburg 25 maart 2018

Nog een week, en dan is het Pasen. En we vieren nu al feest. Dat lijkt een beetje voorbarig. We weten wat er nog te gebeuren staat. De komende week lezen we hoe Jezus geleden heeft om daarna uit de dood op te staan. Dat maakt het feest vandaag dubbel. We sluiten de viering vandaag daarom ook af met de bekende woorden: 'Heden Hosanna, morgen kruisig hem!' Vandaag juichen de mensen bij de intocht van Jezus in Jeruzalem. Maar de komende week zullen ze Barabbas verkiezen boven Jezus, als Pilatus aan het volk vraagt wie hij vrij moet laten. En als Pilatus dan vraagt wat hij dan moet doen met Jezus, antwoorden ze: Kruisig hem! Dat maakt het feest van vandaag heel dubbel. Het is een feest met een rouwrandje. Dat leverde dus nogal wat vragen op bij de basisschoolleerlingen van onze buren, de Prins Bernhardschool.

In mijn zoektocht naar aansluiting bij kinderen en jonge gezinnen ben ik maar eens gaan kennismaken op de enige protestants-christelijke school die we nog hebben in Tilburg. En voor ik het wist was ik betrokken bij de voorbereiding van de Paasviering. Die paasviering houden ze, net als een kerstviering, elk jaar hier in de kerk, dit jaar komende donderdagmiddag. Hoe bereid je nu met elkaar zo'n viering voor op school, als een groot deel, zo niet het merendeel van de kinderen, niet meer goed weet waar Pasen nu eigenlijk over gaat? Ook bij een aantal leerkrachten merkte ik verlegenheid. Help ons eens op gang, was de vraag. Toen hebben we eerst maar eens aan alle kinderen het paasverhaal verteld. In de aula, met twee enthousiaste leerkrachten, waarvan er één lid is van de Gereformeerd Vrijgemaakte Kerk en de ander aangestoken werd door ons enthousiasme. En we hebben dat verhaal verteld en ik heb ze een opdracht gegeven om in de klas uit te werken voor de paasviering.

Eerst blij, dan boos

Die presentatie vroeg nog wel om wat meer kennismaking met mij en toelichting op het paasverhaal in de klassen. Dus afgelopen maandag maakte ik een ronde in de groepen 5 tot en met 8. In drie van de vier klassen werd de volgende vraag gesteld die over de dubbelheid van Palmpasen gaat:

Hoe kan het nu, dat de mensen eerst blij zijn met Jezus, en daarna boos op hem zijn?

Bevrijder

Ik stel die vraag ook maar eens aan u. Hoe kan het dat de mensen eerst blij zijn met Jezus, en daarna boos op hem zijn en hem weg willen hebben? Ik denk dat we met elkaar in eerste instantie toch vooral erop uitkomen dat Jezus misschien niet de koning en de bevrijder was die ze zich hadden voorgesteld. Zo'n man op een ezel die zich niet verweert tegen beschuldigingen kan toch onmogelijk de sterke leider zijn die we nodig hebben. En dan zijn er natuurlijk nog de Farizeeën en schriftgeleerden en andere machthebbers, die bang waren dat ze hun macht en daarmee hun grip op het volk zouden verliezen aan Jezus. 'Kijk maar, iedereen loopt achter hem aan', zeggen ze in het Johannes-evangelie. Ligt het antwoord op de vraag waarom de mensen na hun blijdschap Jezus weg willen hebben in de sfeer van macht?

Koning 

Het valt niet te ontkennen dat er in het door de Romeinen bezette Israël spanning is. Ieder volk wil vrij zijn, of probeert zo vrij mogelijk in de gegeven omstandigheden te leven. Dat levert rebellie op, en collaboratie, meewerking, met de bezetter. En als Jezus dan van jongs af aan, weten we uit Mattheüs, een koning wordt genoemd, en de toenmalige koning Herodes zich al bedreigd voelde in zijn macht, dan is het wel te begrijpen dat mensen over Jezus gaan denken als een bevrijder van de onderdrukking door de Romeinen en als tegenstander van die Farizeeën en schriftgeleerden die de status quo zo goed en zo kwaad als het gaat in hun voordeel in stand proberen te houden.

Jezus' missie

Maar hebben we daarmee het antwoord op de vraag? Dit antwoord is voor mij wat onbevredigend, hoewel ik wel begrijp dat dit zeker aan de oppervlakte ook meespeelt. Maar wat me niet bevredigt is dat dit nog zo weinig zegt over de missie van Jezus en de missie van God. Wat had Jezus voor ogen, en wat God met Jezus' leven voor ogen? En wat maakt dat die missie in eerste instantie, ondanks de blijdschap van mensen, doodliep?

Nieuwe kans voor mensen

Het antwoord is te vinden in wat we Jezus zien doen. Wat doet hij? Hij geneest zieken, hij eet met tollenaars en zondaars. Hij gaat om met prostituees en overspelige vrouwen, die ik voor de groep 8-ers maar omschreef als vrouwen die wel erg veel vriendjes hebben. Ik vertelde aan ze over Zacheüs de tollenaar, die een deel van de belastingen die hij inde in zijn eigen zak stak. En dat Jezus bij hem wilde eten. En Zacheüs daarna zijn leven beterde. Jezus gelooft in een nieuwe kans voor mensen. Bij Jezus ben je niet eens een dief altijd een dief.

Niet veroordelen 

Maar het gaat nog verder, vertelde ik ze. Als een groep mannen een vrouw voor Jezus voeten werpen, die wel erg veel vriendjes had, zeggen ze dat de wet van Mozes opdraagt om deze vrouw te stenigen. Ze vragen aan hem: 'Meester, wat vindt u daarvan?' En Jezus antwoordt dan: 'Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen.' Wie nooit een fout heeft gemaakt, mag de eerste steen werpen van Jezus, vertelde ik de leerlingen. 'Wie van jullie zou een steen gooien?' Het was wel duidelijk voor ze dat iedereen wel eens iets fouts doet. En dat daarom alle mannen wegliepen. Hierna zei Jezus tegen de vrouw: 'Heeft niemand u veroordeeld? Dan veroordeel ik u ook niet. Ga naar huis, en zondig vanaf nu niet meer.'

Goed en fout door de war

Wat Jezus daarmee liet zien, vertelde ik vervolgens, is dat goed en fout in ons allemaal zit. Niet alleen in die vrouw, maar ook in die mannen. Én Jezus liet zien dat we altijd opnieuw mogen beginnen bij God. Hij vergaf mensen. En dát was de steen des aanstoots. Daarmee gooide hij de verdeling in goede en foute mensen door de war. Tollenaars en vrouwen met wel erg veel vriendjes en andere zondaars waren daarin slecht. En het zou nooit meer met ze goedkomen. Maar zieke mensen hoorden daar ook bij. Die hadden vast wel iets verkeerds gedaan in hun leven. En al deze mensen gaf Jezus niet alleen aandacht. Hij haalde ze er ook weer bij. En ze maakten of kregen een nieuw begin. Ze werden vergeven. Mooi, zou je denken. Maar het gooide wel de ordening in goede en foute mensen in war, die lekker duidelijk is, en waardoor je niet over je eigen fouten hoeft na te denken als je aan de 'goede' kant staat.

Een zooitje 

Waarom keerden de mensen zich dan ineens tegen Jezus in de aanloop naar diens veroordeling en kruisiging? Na de bezoeken op school had ik ook een gesprek met een aantal ouderen in Residentie Molenwijck in Loon op Zand; enkele leden van onze gemeente en andere protestanten. En een gemeentelid uit Waalwijk vertelde: zo werken groepen mensen. Als die opgezet worden gaan ze allemaal mee. Maar wat zouden de leiders van het volk dan gezegd hebben, dat ze ineens tegen Jezus waren? Misschien wel dit: 'Als Jezus het voor het zeggen krijgt wordt het een zooitje. Hij geeft zondaars, tollenaars, prostituees en zieken een tweede kans. Terwijl wij ze zo netjes hadden opgeborgen, haalt hij ze weer naar voren en zet ze midden in onze samenleving. Dat willen we toch niet?' Populisme, bespelen van het volk, dat is het ja. Het is van alle tijden. Angst zaaien, dat onze orde van de samenleving overhoop gegooid wordt.

Goed en fout niet tussen, maar in mensen

En de orde die overhoop gegooid wordt is de ordelijke scheiding tussen goed en fout. En Jezus leert: goed en fout is er niet tussen mensen, maar in onszelf. In ons allemaal. Dat is nogal wat. Als je dat tot je door laat dringen, dan is dat geen fijne boodschap. Het legt namelijk de nadruk op ons eigen falen en onze eigen onvolkomenheden. En die gaan iets verder dan onhandigheidjes of wat lastige karaktertrekjes. Nee, wíj maken er af en toe een zooitje van. Telkens weer. En dat verwijt geven de leiders van het volk, en op hun voorspraak het hele volk, aan Jezus. Als hij aan de macht komt wordt het een zooitje. Terwijl Jezus alleen maar laat zien wat het is, inderdaad, een zooitje.

Versierde kruisen 

En door de schuld op hem te laden denken wij er vanaf te zijn. En denken we weer terug te kunnen naar de oude orde van goed en fout, waarin het altijd aan anderen ligt en niet aan ons, en waarin mensen geen nieuwe kans verdienen. Zo gaan we de Stille Week in. Dáár gaan we naartoe. Met oogkleppen op dit feest van Palmpasen. En met versierde kruisen. De dubbelheid van het feest ten voeten uit uitgebeeld. Versierde kruisen. Ze symboliseren een mooi maar ook ongemakkelijk feest. Omdat het ons ook bepaalt bij het kruis. En dat kruis was er niet geweest zonder ons. Omdat goed én fout allebei in ons zitten. Maar dat God het daarbij niet wilde laten, is reden voor feest. Over een week. Eerst moet gebeuren wat onvermijdelijk is in onze wereld: heden: Hosanna, morgen: kruisig hem.