Als je met mensen aan een maaltijd zit,dan kun je niet meer om elkaar heen. De tafelschikking is bij sommige gelegenheden een heikele bezigheid. Maar hoe je het ook doet, een tafelschikking laat genadeloos zien hoe mensen er met elkaar voor staan. Wie aan het eind van de tafel zit en er wellicht buiten staat, wie midden in zit en de jarige is of juist zichzelf de belangrijkste vindt. Wie links en rechts van Jezus zitten. Wie het hoogste woord hebben, en wie stilletjes afdruipt…
Als mensen aan een maaltijd zitten, kunnen ze niet meer om elkaar heen. We hebben gezien op Palmzondag dat juist door de feestelijkheid van die intocht in Jeruzalem je er niet meer omheen kan wat er te gebeuren staat. God grijpt in een maakt het goede en het kwade zichtbaar en volstrekt helder. Er worden geen zoete broodjes meer gebakken, er is geen ruimte meer voor afwegen en schipperen. De balans tussen goed en kwaad moet doorslaan naar het goede, en dat kan alleen als het kwade volledig zichtbaar wordt.
Als de mensen in Egypte aan de maaltijd zitten, kunnen ze er niet meer omheen dat er iets te gebeuren staat. De Farao is zozeer verhard dat er geen ruimte meer is om hem gunstig te stemmen. Maar juist daardoor is bevrijding aanstaande. Omdat nu helder is wat goed is en wat niet. Omdat God nu kan ingrijpen. Hij, en Hij alleen kan de balans tussen goed en kwaad laten doorslaan naar het goede. Die balans werd jaren in stand gehouden door de onderdrukking van een volk. Een slechte situatie kan ook stabiel zijn. Je weet waar je aan toe bent, en in die zin is het wel rustig. Denk maar aan huiselijke situaties of problematische levens, die eerst moeten verergeren voordat er iets kan veranderen. Want je haalt het anders alleen maar overhoop. Het is dan ook niet vanzelfsprekend dat God kan ingrijpen. Een eerste reactie zou dan zijn: waar bemoei je je mee? En Mozes heeft dat ook gehoord. Dus om de Israëlieten te bevrijden, moet de situatie zich juist verharden. En aan de maaltijd wordt dat duidelijk.
Als de Israëlieten aan de maaltijd zitten, kunnen ze er niet meer omheen dat er iets te gebeuren staat. Hun maaltijd wordt minutieus geregisseerd. Nee, geen halfbakken oplossingen meer. En het benodigde lam wordt aan zorgvuldige criteria onderworpen. Zo moet het één jaar oud zijn, en zonder enig gebrek. Blaast God hier niet te hoog van de toren en zou hij in een gebroken wereld niet juist genoegen moeten nemen met een gebrek? Nee, juist om die gebroken wereld te helen moet er een lam zijn zonder enig gebrek. Juist als contrast om werkelijk iets nieuws te kunnen beginnen. In de theologiegeschiedenis is veel gezegd over de zondeloosheid van Christus; Jezus zou een mens zonder enig gebrek, zonder zonde zijn. En wij moderne mensen stellen daar zo onze vraagtekens bij en willen van hem een mens maken, net als wij. En het mooiste zou natuurlijk zijn als hij iets had gehad met Maria Magdalena, zo willen vele boeken en films. Maar vervolgens verwachten we van christenen, hun herders incluis, wel een voorbeeldig leven en raken we teleurgesteld in wat we dan terecht hypocrisie noemen. Ach, laat er dan Eén zonder zonde zijn of als iemand zonder zonde door het leven gaan. Daar wordt Hij alleen maar meer mens van; zoals God hem heeft bedoeld. En stap af van hoge pretenties over het leven als christenen; wij zijn ook maar mensen, juist wij, die de gebrokenheid kennen. En laten we dan opzien in nederigheid naar onze verlosser aan het kruis. En ontdek het goede achter een oude leer: Hij die zonder zonde was, nam al het gebrek op zich, doorleefde het, doorstierf het, en stond op, tot onze redding.
Als wij dan zo aan de maaltijd zitten, en bekomen zijn van deze zware theologische kost, dan kunnen we er niet omheen dat deze nacht anders is dan andere nachten. Zo vieren de Joden tot op de dag van vandaag hun paasmaal, dat Jezus op deze avond ook vierde. Waarom is deze nacht anders dan andere nachten, vraagt een kind aan zijn vader. En het verhaal volgt, dat wij zojuist lazen, en alle gerechten van de maaltijd illustreren dat: het brood in haast gebakken, lamsvlees als gebakken vlucht, bittere kruiden van de onderdrukking en zo nog meer – de maaltijd wordt u dit jaar getoond op de tafel in de ontmoetingsruimte. Die hele zware maaltijd smaakt naar meer: naar bevrijding. Zo duidelijk is het kwaad, dat het schreeuwt om bevrijding, om het goede. Geen halfbakken oplossing, geen zoete broodjes. Nee, bitterheid, haast, onderdrukking. En God die de scheidslijn trekt: bevrijding langs een meetlat van heel duidelijke voorschriften. Jongens, zegt God, Ik grijp in en als jullie doen wat ik zeg blijven jullie beschermd. Zo blijven jullie gevrijwaard van de ondergang die het kwaad zal treffen. Zo gaan jullie niet ten onder aan alle gebrokenheid, waarmee je je hele leven loopt te schipperen, omdat het nooit echt helemaal lukt. Jullie hoeven niet perfect te zijn. Ik ben perfect, zegt God. Ik stel me tegenover het Kwaad. Daarom is in het verhaal de Farao geen mens meer, maar volledig verhard, en staat Mozes niet meer tegenover de Farao maar God. Eindelijk wordt de gebrokenheid doorbroken. Wat een bevrijding!
Als Jezus zo met zijn leerlingen aan tafel zit, dan laat Hij zien dat we er niet meer omheen kunnen dat er iets te gebeuren staat. God grijpt in. En het kwaad wordt heel zichtbaar en komt heel dichtbij. En Jezus geeft aanwijzingen hoe zijn leerlingen, en wij als zijn volgelingen, gevrijwaard blijven van dezelfde ondergang. Hoe wij beschermd blijven. En als hij bij de voetwassing zijn leerlingen heldere voorschriften geeft, verzet juist de eerste van de discipelen, Petrus, zich tegen het voorstel dat Jezus zijn voeten wast. Maar Petrus, zie dan wie je voeten wast, zie wie jou behoedt voor het ten onder gaan aan alle gebrokenheid. En overdrijf niet zo, als je het toch toelaat. Dat is des mensen ook eigen. Nee, wat God doet en voorschrijft is genoeg. Meer is niet nodig; het is niet onze heiligheid, maar Zijn heiligheid.
En aan de maaltijd pakt Jezus het brood en de wijn. Waarom is deze nacht anders dan andere nachten? Dit brood is mijn lichaam, dat voor u gebroken wordt. Deze wijn is mijn bloed dat voor u vergoten wordt. Woorden die oud klinken en waar je misschien zelfs aanstoot aan neemt. Wil God dit dan? Nee en ja. Nee, hij wil dit niet meer, maar daarom juist gebeurt het nu, voor eens en voor altijd, om ermee af te rekenen. Staat Hij erbij te kijken of te juichen? Nee, het gaat dwars door Hem heen. Daarom is deze nacht anders dan alle andere nachten; omdat er nu iets nieuws gebeurt, echt iets nieuws. Neemt en eet, zo blijven jullie beschermd, zo zullen jullie delen in Mijn belofte, zegt Jezus. Komt dan nu, want alle dingen zijn gereed.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten