Hoe ga je met je geloof om als dat strijd geeft? (Preek 29 juni 2014)

Tekst: Jeremia 29: 1,1-14 en Mattheüs 10: 34-42

Beluister deze preek via Kerkomroep (tot zes maanden na publicatie)

Als ouders ervoor kiezen om hun kinderen het goede nieuws van Jezus door te vertellen, dan is dat reden voor een feest. En als we dopen dan is dat een echt familiefeest. Van trotse grootouders, en dankbare ouders, voor wie het krijgen van een kind een hele nieuwe ervaring is. Dan is het best even slikken en fronsen als Jezus dan zegt dat zijn goede boodschap geen vrede brengt, maar het zwaard, tussen een man en zijn vader, tussen een dochter en haar moeder en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder; de vijanden van de mensen zijn hun eigen huisgenoten. Wat is dat voor een familie?

Ik kijk even wat verder dan onze eigen families, en zie zo'n familie terug in de voetbalfamilie, de familie FIFA. Een familie die van iets dat een spelletje zou moeten zijn, oorlog heeft gemaakt. Een oorlog waarbij de beet van Luis Suárez niets voorstelt. Onder aanvoering van opa Sepp Blatter worden toernooien gekocht, en verkocht aan landen die dat niet kunnen betalen; lijden miljoenen mensen in sloppenwijken onder de gevolgen en onder het tekort aan voorzieningen dat ze al hadden. De familie dringt zijn eigen wetten op aan de ontvangende landen, die maar wat graag meeprofiteren. Maar gaat er zelf met de winst vandoor. Die wetten staan soms haaks op de wetten van de ontvangende landen en worden in sommige gevallen zelfs bewaakt door eigen FIFA-rechtbanken. Lekkere familie.

Hoeveel kun je door de vingers zien?

Is er dan met het spelletje iets mis? Nee, en laten we hopen dat het feest nog lang blijft duren. Maar als je lid bent van deze familie, wat zou je dan doen? Hoe ver moet je je principes oprekken totdat je zegt: tot hier en niet verder? Om de lieve vrede kunnen we lang dingen door de vingers zien, maar als je daarmee bij lange na het zicht niet meer kunt ontnemen over het grote onrecht, dan is het tijd voor actie. Ook al word je dat niet in dank afgenomen. En neemt u het mij misschien niet in dank af dat ik dit nu zeg.

Maar vergeet één ding niet: het gaat er niet om of er met voetbal iets mis is. Je houdt ervan of niet, maar laat ieder verder zijn gang daarin gaan. Waar het om gaat is dat waar de vrede op het spel staat, je overtuiging over het goede het zwaard kan brengen. En dan niet het zwaard in je eigen handen, want dat zegt Jezus niet. Maar het zwaard, een wig tussen mensen. De vrede die het geloof brengt, is geen lieve vrede.

Wel vrede, maar geen lieve vrede; wel goed, maar geen gratis nieuws

Want om vrede draait het nog steeds bij Jezus. Zijn woorden zijn het slot van zijn zendingsrede. Die begint met dat hij de mensenmenigte ziet, en medelijden met hen voelt. Ze zien er hulpeloos en uitgeput uit, staat er. Dan zegt Hij: 'De oogst is groot, maar er zijn weinig arbeiders.' En daarom stuurt hij twaalf apostelen de wereld in om het goede nieuws te vertellen. Dat goede nieuws is gratis, maar niet goedkoop. Net zoals de vrede geen lieve vrede is. Jezus geeft aan dat als ze ergens te gast zijn: 'Laat jullie vrede over dat huis komen als het dat waard is, en als het dat niet waard is, laat dan de vrede naar je terugkeren.'

Jezus is zich ervan bewust dat het goede altijd het kwade tegenover zich treft. Zijn goede boodschap zal niet overal met open armen worden ontvangen. Mensen hebben eigen belangen, weten het zelf beter, of hebben om een andere reden geen zin om het goede nieuws aan te nemen. Blijkbaar hebben ze iets te verliezen. 'Bedenk wel,' zegt Jezus, 'ik zend jullie als schapen onder de wolven.' Niet tot de tanden gewapend dus, maar kwetsbaar. Maar wel onder de wolven. 'Wees dus scherpzinnig als een slang, maar behoud de onschuld van een duif.'

Hoe brengt de vrede het zwaard?

Niet voor niets noemt Jezus hier een duif. Het symbool van vrede. Behoud de onschuld van de duif, maar: wees scherpzinnig als een slang. Kijk scherp, heb in de gaten wat er speelt, waar onvrede de overhand gaat krijgen, waar het kwade de overhand krijgt. Sluit je ogen niet, ook niet als het de sfeer lijkt te kunnen verzieken. Geniet van het goede, maar sluit je ogen niet voor bij- en randverschijnselen, of zelfs voor een onderliggend kwaad dat nu eenmaal zo lijkt te zijn als het is. Iets wat nu eenmaal zo is heeft om die reden nog geen bestaansrecht. Als het kwaad is, is het kwaad. Punt uit. En dat kan zelfs in je familie een wig drijven.

Niet omdat er per se een wig binnen families moet worden gedreven, maar omdat we scherp moeten blijven. Waar gaat het in het leven om? Om van elkaar afhankelijk te zijn zoals de voetbalvriendjes van de FIFA, die allemaal veel te verliezen hebben? Of gaat het om het verliezen van wat we allemaal zo belangrijk vinden, om bij de kern uit te komen?

Wat is de kern van de vrede?

Wat is die kern dan? Dat laten deze woorden van Jezus juist heel goed voelen. Een man verwekt bij een vrouw een kind. De vrouw wordt zwanger en baart het kind. Maar wie heeft het kind in haar binnenste gevormd? 'U was het die mijn nieren vormde, die mij weefde in de buik van mijn moeder. Ik loof u voor het ontzaglijke wonder van mijn bestaan, wonderbaarlijk is wat u gemaakt hebt. Ik weet het, tot in het diepst van mijn ziel.'

Zo zingt psalm 139 over God, die ons schept. Zonder God was er geen kind. Zonder moeder en vader ook niet, nee, maar laten we alles wel in de juiste volgorde zetten. En dat is waar het hier om gaat. 'Eer uw vader en uw moeder' gaat er altijd vanuit dat de vader en de moeder beseffen dat ze het leven dat ze verwekken, krijgen. En ook kinderen zijn niet de baas, en mogen de familieband niet misbruiken om er zelf aan te winnen. Er zijn helaas veel situaties waarin ouders of kinderen macht over de ander of over elkaar uitoefenen. Door geweld, van beide kanten, verbaal of fysiek, worden tal van families gegijzeld. Familieverbanden zijn in die zin niet heilig. Je blijft altijd een eigen verantwoordelijkheid hebben tegenover God. Of: je mag je altijd beroepen op de verantwoordelijkheid van God om voor je op te komen.

Wat betekent dat voor het opvoeden?

Opvoeden in het geloof betekent van hieruit je kind zelfstandig leren nadenken en beoordelen wat in het licht van het geloof belangrijk is. Hoe je kind het goede kan nastreven, en vrede kan brengen. Zodat het de moed heeft om op te staan als die vrede niet op waarde wordt geschat. Op het werk, binnen vriendengroepen, op school, in alle verbanden waarin het zal gaan leven, tot zelfs binnen je familie. Dat is soms een hele strijd, maar je zult pas echt verliezen als je eraan toegeeft. Terwijl er pas echt vrede komt als je veel van die echte scherpe vrede geeft.

En leer het kind te bidden. Te bidden voor de mensen waarmee het omgaat en voor de verbanden waarin het leeft. Laat het maar bidden voor opa en oma en de juffen en meesters op school. Net zoals Jeremia zegt: "Bid tot de Heer voor de stad waarheen in jullie weggevoerd heb en zet je in voor haar bloei, want de bloei van de stad is ook jullie bloei." De vertaler was hier te zeer bezig met economische groei, want letterlijk staat er 'sjaloom', vrede. Leer je kind zich in te zetten voor vrede, want de vrede van de stad is ook zijn vrede. Niet door alles te behouden, maar door te leren te verliezen, om zo de vrede te krijgen, waarin wij allemaal mogen leven onder de hoede van God.