As it is in Heaven

Op maandag 18 januari was in de kerk de film As it is in Heaven te zien. Van de film is een trailer te zien op mijn weblog (zie onder). Ik heb de film leren kennen op de nascholing voor predikanten. De film kun je zien als een intrigerend spiegelverhaal bij het Evangelie. Niet bedoeld dus om ze gelijk te stellen. Wel geven ze een kijkje vanuit een andere hoek op verhalen en personages uit het Evangelie. Zeker met het oog op Pasen is het een mooie film om stil te staan bij het leven, lijden en sterven van Jezus. Daarom nodig ik u van harte uit om deze film te huren, te kopen, te lenen of te downloaden. Hieronder wil ik een aanzet geven tot een kijkwijzer richting Pasen.

De hoofdpersoon

De hoofdpersoon is dirigent Daniel Daréus. Dat is zijn artiestennaam – misschien mag je daar al een spiegel in zien met de titel van Jezus, de Christus. Hij houdt zijn echte naam in ieder geval voor zich – een soort omgekeerd Messiasgeheim wellicht. Hij toert door de wereld met zijn wereldberoemde muziekstukken en staat dag aan dag op het podium. Tot hij een hartaanval krijgt en op doktersadvies het zeer rustig aan gaat doen. Daarom keert hij terug naar zijn geboortedorp. Hij is dus iemand die al een hele carrière achter zich heeft als dit verhaal begint. Ook Jezus’ publieke optreden begon pas op latere leeftijd, ca. 30 jaar. We kennen uit zijn jeugdjaren het verhaal dat hij in de tempel achterbleef. Dus ook Hij zal op enigerlei wijze zijn toegegroeid naar het moment waarop het verhaal over zijn onderwijzing begint. Echter, ook Hij is in zijn vaderstad niet geliefd…

De Schriftgeleerde

De eerste die Daréus bezoekt is de predikant van het dorp, iemand die helemaal vergroeid is met zijn gemeente. De dominee neemt een prominente plaats in in het verhaal. Hij is de Schriftgeleerde die Daréus in de gaten houdt en in wil passen binnen de kaders die hij stelt. Als Daréus het kerkkoor gaat leiden, dan heeft de dominee zijn spionnen om in de gaten te houden wat hij doet en hoe hij zich verhoudt tot de koorleden. Zijn vrouw is lid van het koor, maar nadrukkelijk geen spionne, en zeer gecharmeerd van de muzikale gaven van Daréus. Er broeit dus vanaf het begin al iets. Ook van Jezus weten we dat Hij veel teweeg bracht, in de gaten werd gehouden, en uiteindelijk als onruststoker werd vervolgd.

De schare

Het koor is de schare die Daréus onder zijn hoede heeft. Een groep mensen die op de een of andere manier allemaal wel hun last met zich meedragen en hun fouten hebben. De één walst over anderen heen, een ander is altijd gepest, een ander buitengesloten vanwege een handicap en bijzondere zorg die dat behoeft, en zo zijn er nog meer die in hun leven beschadigd zijn. Naast enkele prominente bijfiguren zijn er twee hoofdfiguren, Lena en Gabriella. Daréus verlicht door zijn leven en werk hun last. Ook Jezus zag de schare, en werd met ontferming bewogen.

De verdrukte

Gabriella is een moeder van twee kinderen die door haar man mishandeld wordt. Zij mag eigenlijk niet naar het koor, maar komt toch, maar kan niet tegen hem op. Voor haar schrijft Daréus een lied. Dat lied bevrijdt haar. Twee coupletten klinken in mijn voorlopige berijming van de Engelse en Nederlandse letterlijke vertaling zo:

‘k Heb mijn leven eind’lijk terug
want mijn tijd is kort hier op aarde
in mij brandde een verlangend vuur,
dat wel luwde maar nooit bedaarde.

Toch was dit de weg die ik koos
‘k Bleef vertrouwen en ik bleef dromen
’t was die droom die mij uitzicht bood
op de hemel waar ‘k nooit kon komen

Het geeft haar de moed om bij haar man weg te gaan als hij haar na de uitvoering thuis weer in elkaar slaat. Hij geeft Daréus te schuld en slaat hem later ook in elkaar bij de rivier, waarna drie vrouwen als drie Maria’s hem er weer bovenop helpen. De martelgang naar het einde is dus bij Daréus al vroeg begonnen. De man van Gabriella is overigens goed bevriend met de dominee. Zo zie je in de film dat er aanstoot genomen wordt aan het bevrijdende werk van Daréus, zoals ook Jezus’ werk niet onomstreden was omdat het traditionele kaders doorbrak.

De zondares

Dan is er nog Lena, een vrolijke, jonge en levenslustige vrouw. Zij heeft steevast een andere man, en de kring rondom de dominee kijkt veroordelend naar haar. Lena valt voor het charisma van Daréus, die daar heel terughoudend op reageert, alsof hij bang is voor intimiteit. Zij overwint hem en hij overwint haar. Ze blijkt beschadigd te zijn in haar leven. Twee jaar lang had ze een verhouding met een man, waarvan iedereen, behalve zij, wist dat hij getrouwd was. En niemand zei iets. Lena komt op mij over als een Maria Magdalena, een vrouw die dicht bij Jezus staat en die verguisd wordt, wat ook overslaat op Jezus: Hij gaat met zondaars om!

De intocht, sterven en het vervolg

Het koor krijgt aan het eind van de film de kans om in Wenen mee te doen aan een concours. Heel subtiel is daar de aarzeling bij Daréus, alsof hij weet wat komen gaat. Hij kent Wenen maar al te goed, zoals Jezus Jeruzalem, uit zijn jonge jaren, maar gaat overstag. Bij aankomst is er een groots onthaal voor Daréus wat de mensen om hem heen onzeker maakt. Langzaam maar zeker raken ze hem kwijt, Lena als laatste. Vlak voor het optreden krijgt Daréus, helemaal alleen buiten de concertzaal, opnieuw een hartaanval en sterft. Er is weliswaar geen letterlijke opstanding in de film, maar er gebeurt wel iets anders. Daréus heeft zijn koorleden geleerd naar hun eigen toon te zoeken en zo een harmonieus samenspel van klanken te vormen als het oerbegin van elke koorzang. In afwezigheid van Daréus zet het nerveuze koor die oerklanken in, als een soort tongentaal, en de andere koren in het publiek volgen. Alsof ieder het hoort in zijn eigen taal en het zingt in zijn eigen taal, zo is het Pinksteren aan het einde van de film. Hier eindigt de film, maar het is ongetwijfeld pas het begin… Ook van Jezus weten we dat Hij bijna in eenzaamheid sterft, enkel de vrouwen zijn bij Hem in de buurt, en dat Hij de Geest beloofde, die de onzekere discipelen de moed moet geven uit hun huizen te gaan en te vertellen van de Goede Boodschap.

Er is meer

Elke keer als ik de film zie, zie ik weer wat nieuws. En dat hoorde ik ook bij mensen die de film al gezien hadden en hem in de kerk weer zagen. Het zijn daarom ook slechts enkele onvoltooide lijntjes. Ze zijn nadrukkelijk niet bedoeld om van de film een film van het Evangelie te maken, maar om te ontdekken welke nieuwe perspectieven deze diepere lagen van de film ons wellicht geven op het Evangelie, het Verhaal van de Levende. Niet meer en niet minder. Ik wens u een inspirerende filmavond toe!