Luister de preek via Kerkomroep
Veel mensen
vinden rust in de bergen. In de winter of in de zomer. En inderdaad, het is een
magnifiek gezicht zo, als je op de top van een berg staat. Kaal, alleen met
sneeuw bedekt. Of groen, en te midden van de bomen uitzicht over het dal. Het
geeft mensen rust. Sommigen drukken het ook gelovig uit: daar beleef ik God, in
die mooie schepping. Wat is dat met bergen, dat ze rust geven of even een
gevoel dichter bij de hemel te staan?
Misschien begint
het ook daarmee. Daar bovenop de berg sta je even tussen hemel en aarde in. En
die rust die het geeft is misschien ook even het overzicht over alles. Dat al
het onbelangrijke, alle zorgen even van je afvallen, en het belangrijkste
overblijft: kijk eens hoe mooi!
Op een berg geeft overzicht onderscheid
Dat op bergen
alles wat helderder wordt, en overzichtelijker, is de reden dat op bergen in de
bijbel zo vaak belangrijke dingen gezegd worden. Daar wordt onderscheid
gemaakt. Tussen wat belangrijk is en minder belangrijk. Daar wordt ook
onderscheid gemaakt tussen wat ons wel te doen staat en wat niet. Het is een
plek dichter bij God, waarin je even minder verzuipt in de waan van de dag, de
eigen wetten en wetmatigheden van het leven op aarde, zoals het nu eenmaal
gaat, ook al gaat dat tegen je waarden en normen in. Zo is de berg de locatie
geworden in de bijbel waar de tien geboden door God gegeven werden aan Mozes.
En is in het Evangelie naar Mattheüs de berg een terugkerende plaats waar Jezus
spreekt, waar helderheid geschapen wordt over hoe het leven eruit zou kunnen
zien, als we dichter bij God zouden leven.
Of stel je jezelf centraal boven anderen?
Elke berg heeft
ook een schaduwzijde. En dat is de schaduwzijde van de mens die het overzicht
van de berg gebruikt voor zijn eigen overwicht. Bergen zijn ook van strategisch
belang voor je eigen macht. Daar kun je over het dal uitkijken en alles in de
gaten houden. De hele wereld kan aan je voeten komen te liggen, als je het slim
aanpakt. Dat zou het leven pas overzichtelijk maken!
De eerste keer
dat Jezus op een berg verschijnt in het Evangelie zoals Mattheüs dat vertelt is
niet hier bij de bergrede, maar tijdens de verzoeking in de woestijn. Ook al
zo'n plek waar onderscheid wordt gemaakt. Over de laatste verzoeking wordt als
volgt verteld: 'De duivel nam hem opnieuw mee, nu naar een zeer hoge berg. Hij
toonde hem alle koninkrijken van de wereld in al hun pracht en zei: 'Dit alles
zal ik u geven als u voor mij neervalt en mij aanbidt.' Daarop zei Jezus tegen
hem: 'Ga weg, Satan! Want er staat geschreven: "Aanbid de Heer, uw God,
vereer alleen hem."' Aanbid de Heer, uw God, vereer alleen hem. En dus
niet jezelf. Een berg is in de bijbel niet bedoeld om overwicht te krijgen over
de aarde, maar om dichter bij het hogere te komen. En niet zelf het hogere te
zijn.
En dat is waar
de profeet Sefanja tegenaan loopt. Tegen mensen die hoogmoedig zijn. Er staat
een wonderlijk zinnetje in het stuk dat wij vandaag lezen: 'Wie van overmoed
vrolijk is laat ik uit je midden verdwijnen.' Je zou haast denken dat je niet
meer vrolijk mag zijn. Maar de profeet doelt op de overmoed. Eerder laat hij
zien wat hij bedoelt. Hij voorspelt dat hoogmoed voor de val komt, en als die
val gekomen is, zegt hij over de puinhopen: 'Dat is er over van de vrolijke
stad, de stad die zo onbezorgd leefde, die dacht: Ik, en ik alleen!' Misschien
zult u zich nu afvragen wat er nu weer mis is met onbezorgdheid, maar net als
vrolijkheid staat het hier niet op zichzelf. Het gaat er hier om dat mensen
zichzelf centraal stellen, en een zo onbezorgd mogelijk leven willen leiden,
zonder oog te hebben voor wat er nodig is, en wat er zich afspeelt in de
wereld.
Leef je onbezorgd of zorg je voor het goede in je leven?
Veel mensen zijn
geneigd om het onbezorgde leven op te zoeken. En niet alleen ouderen in een
Zwitserleven gevoel. Ook jongeren, die alleen willen doen wat ze 'leuk' vinden.
Wat daar mis mee is? Helemaal niets. Maar het is ook niets. Het leven is niet
'leuk'. O ja, we mogen van harte hopen gezegend te worden met mooie, fijne,
liefdevolle, inspirerende, gezellige en in die zin ook leuke gebeurtenissen in
ons leven. Maar dat is niet alles. Ja, de aarde is goed geschapen, en het goede
is ons richtpunt, ons streven, ons ideaal. Maar dat bereiken we alleen maar,
door ook het minder goede te doorleven, en niet te negeren. Je wordt een
completer mens als je ook stilstaat bij de minder leuke dingen van het leven.
Daar moeten we niet in blijven hangen, want ook dat is niet alles. Maar als we
dan op die berg staan: laten we dan ook inderdaad het hele overzicht hebben.
Het goede blinkt meer, en schittert meer en het hogere, God, komt meer aan het
licht, als we ook zien en voelen wat het leven met ons doet. Met alle
teleurstellingen, met al het verlies, met gewoon ook de alledaagse dingen die
gewoon moeten gebeuren. Met het werk dat we moeten verzetten, de zorgen om goed
onderwijs en goede zorg voor de mensen die ons lief zijn. Ja, het leven gaat
ons niet in de koude kleren zitten, maar een warme jas voelt pas echt fijn als
je de kou hebt gevoeld.
De 'vind-ik-leuk'cultuur als vlucht
Maar de kou is
niet makkelijk. En de wereld is onoverzichtelijk geworden, en het valt niet
altijd mee om je weg te vinden in de wereld. Wat wil ik en wat kan ik en wat
betekent het leven voor mij? Maar vlucht er niet uit, of in. Ik heb wel eens
het gevoel dat de 'vind-ik-leuk' cultuur een vlucht is. Voor jong, én oud. En
dat voelt vast goed. In een mooie beleving, of in een mooi bezit. Maar het is
zo vluchtig als wat. En het stelt onszelf centraal: dat wat wijzelf leuk
vinden. En het verlaagt moraal tot waar we onszelf goed bij voelen, in plaats
van te zeggen wat goed is.
God leidt ons door de niet-leuke dingen van het leven heen naar nieuw leven: Pasen
Dat klinkt
misschien als een harde boodschap, maar het is een zorg van onze God dat wij
onszelf daarin verliezen. In de oude vertaling klonk het eerste woord van Jezus
op de berg als volgt: 'Zalig de armen van geest.' Nu is het: 'Gelukkig wie
nederig van hart zijn.' Die twee vertalingen bij elkaar geven aan waar het om
gaat. Dat je je nergens op laat voorstaan. Dat je niet zelf het leven maakt.
Maar dat je het leven doorleeft. Het is een bemoediging en een troost, een
felicitatie ook, aan ieder die het leven durft te zien en ondergaan zoals het
is. Niet alleen maar kommer en kwel, maar ook niet alleen maar leuk. We moeten
allemaal wel eens ergens doorheen, en dat moeten we niet negeren. Voor je het
weet wordt het zo groot dat je erin blijft hangen, of loop je mis wat het je
kan leren, verder helpen. En wees niet bang, God houdt ons vast. Want we staan
dicht bij Hem. Ons geloof is een paasgeloof. Nieuw leven door het dode heen.
Dan ziet de wereld er anders uit, omdat de moeite niet vergeefs is, de pijn
door lijden en strijden overwonnen, en kunnen we genieten van het leven, zoals
God ons dat heeft gegeven. En wat is Gods wereld dan mooi!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten